Kim była Maria Montessori?
Maria Montessori (1870 – 1952) była pierwszą kobietą, która uzyskała tytuł doktora nauk medycznych na Uniwersytecie w Rzymie. Była lekarzem psychiatrą, antropologiem i pedagogiem, twórczynią nowatorskiej metody pedagogicznej (Metoda Montessori), powstałej w wyniku badań naukowych i licznych obserwacji. Montessori uważała, że głównym zadaniem pedagogiki jest wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci, umożliwianie im wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego..
Maria Montessori otworzyła swój pierwszy dom dziecięcy „Casa dei Bambini” w 1907 roku. Po ponad stu latach edukacja Montessoriańska obecna jest na całym świecie obejmując okres wczesnego dzieciństwa, aż po wiek szkolny.
„Uczyłam się dziecka. Wzięłam to, co dziecko mi przekazało i wyraziłam to, i tak powstała metoda zwana metodą Montessori.” Dr Maria Montessori.
Czym jest edukacja metodą Montessori?
Pedagogika Montessori jest alternatywną formą edukacji małego dziecka. Jest pierwszą konsekwentną próbą wychowania bez przymusu. Maria Montessori nigdy nie zamierzała stworzyć systemu edukacji. Jej metody nauczania raczej rozwinęły się z obserwacji dzieci, które były pod jej opieką. Zauważyła ona, że dziecko przyswaja wiedzę ze środowiska, w którym się znajduje. Montessori używając specjalnie stworzonych materiałów, była w stanie przemówić do wewnętrznego pragnienia, zdobywania wiedzy przez dziecko. Dziś materiały te prezentowane są indywidualnie lub w małych grupkach, bardzo często na podłodze, pobudzając do indywidualnego praktycznego uczestnictwa. Dziecku zezwala się na pewną wolność, aby było samodzielne w niezwykle sekwencyjnej strukturze metody Montessori. Kontrolowanie błędów odbywa się dzięki pomocom edukacyjnym i tabelom, co wzbudza pewność siebie uczniów. Montessori mówiła o wyjątkowych metodach nauczania, roli nauczyciela oraz stworzyła jedyny w swoim rodzaju systematyczny zestaw środków dydaktycznych. W odmienny sposób od tradycyjnej pedagogiki, z konkretnymi uwagami spoglądała na kształcenie zintegrowane, dyscyplinę, rozwijanie mowy, naukę pisania i czytania, dydaktykę matematyczną, wychowane przez pracę, usposobienie człowieka.
Czym Montessori różni się od innych?
RÓŻNICA FIZYCZNA
Wchodząc do klasy szkolnej lub grupy przedszkolnej zauważalne są różnice fizyczne. W przedszkolu nie ma typowych zabawek, oraz biurka dla nauczyciela, a kolory otaczające są stonowane. W klasie nie ma poustawianych w rzędach ławek skierowanych w stronę nauczyciela. Nauczyciel nie stoi przy tablicy, ponieważ jej po prostu tam nie ma. Dzieci w przedszkolu pracują/bawią się indywidualnie lub w małych grupkach pomocami z języka polskiego, matematyki, biologii czy geografii. W szkole grupki dzieci w różnym wieku pracują nad wspólnymi projektami. Część z nich siedzi przy stołach czy ławkach, podczas gdy inne na podłodze pracują z interesującymi materiałami. Rzadko słychać głos nauczyciela unoszący się ponad głosami dzieci, które rozmawiają ze sobą cicho w czasie swojej pracy. W całej grupie czy klasie roznosi się ciągły szum aktywności.
GRUPA RÓŻNOWIEKOWA
W przedszkolu dzieci w wieku 2,5-6 lat są w jednej grupie, w szkole podstawowej natomiast dzieci klas 1-3 to jedna grupa, 4 -6 druga, a 7-8 to trzecia grupa. Obecność dzieci w różnym wieku w tej samej grupie i tym samym czasie stwarza szansę na zaistnienie realnych sytuacji społecznych. Praca w grupach mieszanych wiekowo łagodzi i pomaga eliminować zachowania rywalizacyjne w sytuacji, kiedy dzieci prezentują różny poziom zdolności, umiejętności i dojrzałości
PRACA WŁASNA
Praca własna to nieprzerwany cykl pracy. Według Montessori dzień powinien być tak zaplanowany by zapewnić dzieciom przynajmniej jeden cykl nieprzerwanej pracy, odpowiedni do poziomu wiekowego dzieci. W przypadku najmłodszych jest to 2,5 – 3 godzin rano każdego dnia. Dzieci szkolne natomiast najczęściej mają dwie prace własne w ciągu dnia. Jest to czas na pracę indywidualną lub w małych grupkach. Narzucone przerwy zakłócają rozwój skupienia dziecka.
ROLA NAUCZYCIELA I OTOCZENIA
Otoczenie jest przygotowane przez nauczyciela – wszystko jest w zasięgu ręki dziecka. Odpowiednia aranżacja pomieszczeń, regały i półki są ustawione tak by dzieci mogły swobodnie do nich sięgnąć. Edukacje zarówno w przedszkolu jak i w szkole opiera się na specjalnie opracowanych pomocach edukacyjno – rozwojowych, uporządkowanych tematycznie. Dziecko samo wybiera miejsce i czas pracy. Nauczyciel pełni rolę wspomagającą. Jest zawsze dla dziecka tak by zrobić mu prezentację, udzielić mu pomocy oraz obserwuje i stara się podsuwać mu kolejne pomysły na działanie. Istotą wychowania jest doprowadzenie dziecka do samodzielności i niezależności od dorosłych.
INDYWIDUALNE PODEJŚCIE
Biorąc pod uwagę, że każde dziecko jest inne i rozwija się w swoim indywidualnym rytmie, w przedszkolu i szkole Montessori, dzieci pracują według własnego tempa i możliwości, podejmując zadania, do których są już gotowe. Zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, przy współpracy z nauczycielami. Nauka najczęściej opiera się na konkretnych doświadczeniach dziecka.
SZACUNEK DLA DZIECKA
Poszanowanie godności dziecka, wolny wybór oraz komunikacja empatyczna jest bardzo ważna, aby stworzyć relację opartą na zaufaniu i szacunku. Wolny wybór nie ma jednak nic wspólnego ze swawolą, łączy się nierozerwalnie z porządkiem i ograniczeniami. Dzieci mają prawo do samodzielnego wyboru przedmiotu pracy, miejsca i czasu jej wykonywania. Rozwijają przy tym umiejętność podejmowania decyzji, planowania i organizacji pracy.
CISZA I SKUPIENIE
W przedszkolach i szkołach Montessori aktywność i dynamizm pracy dzieci, łączy się z ciszą i skupieniem. Harmonia i spokój sprzyja koncentracji. Uporządkowane otoczenie, umiłowanie ciszy, nauczyciel się nie spieszy, to warunki sprzyjające koncentracji w tak dekoncentrującym świecie. Dzieci mają czas na samodzielne odkrycia. To miejsce, gdzie dzieciństwo jest czasem spokojnego wzrastania.